बिहार विधानसभा निवडणुकीचा अन्वयार्थ
बिहार विधानसभा निवडणुकीत भाजप प्रणित एन डी ए ला घवघवीत यश मिळाले.. फिर से एक बार बिहार मे एन डी ए सरकार हा नारा अखेर खरा ठरला..सर्वात मोठा पक्ष म्हणून भाजप ने सर्वोत्तम कामगिरी केली.नितीश कुमार यांच्या जेडीयूला दुसरे स्थान मिळाले.बिहारचे निकाल केवळ सत्ता परिवर्तनाची कहाणी दडलेली नाही नाहीत, तर या जनादेशामुळे विरोधी पक्ष आणखी तुटला, तर एनडीए राज्यापासून केंद्र सरकारपर्यंत अधिक मजबूत होऊन उदयास आला. केंद्रात एन डी ए आता अजून मजबूत झाला असून केंद्र सरकारला आता निर्णय घेणे शक्य होणार असून राज्यसभेत देखील स्थिती मजबूत झाली आहे.
या निकालाने पुन्हा एकदा एन डी ए ची स्थिती मजबूत झाली असून या निकालांमुळे महाआघाडीची मोठी पिछेहाट झाली आहे. विरोधकांचा पुढचा मार्ग गुंतागुंतीचा झाला आहे. महाआघाडी कशी प्रगती करेल यावर त्यांचा थेट परिणाम होईल. महाआघाडीला एकजूट ठेवणे हे आणखी मोठे आव्हान बनू शकते. मुस्लिमांचे तुष्टीकरण करून निवडणुका जिंकता येत नाही..हे परत एकदा सिद्ध झाले आहे.
या निकालांमुळे नितीश कुमार आणि चिराग पासवान दोघांनाही बळकटी मिळाली आहे. नितीश कुमार यांची सुशासन बाबू म्हणून प्रतिमा पुन्हा उदयास आली आहे. नितीश कुमार यांनी पक्षांतर केले तेव्हा अनेक प्रश्न उपस्थित झाले होते आणि त्यांच्या निर्णयांवरही प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले जात होते. परंतु या विजयाने हे स्पष्ट केले आहे की बिहारमध्ये नितीशची जागा घेणे सोपे नाही; बिहारच्या राजकारणात ते एक गरज आहेत.
बिहार विधानसभा निवडणुकीत विरोधी पक्षांनी मत चोरीचा मुद्दा जोरकसपणे मांडला.मात्र मतदारांनी मत चोरी आणि एसआयआर या मुद्द्यांना लोकांनी दुर्लक्षित केले. या मुद्द्याचा, विशेषतः महाआघाडीचा, बिहारच्या मतदारांवर कोणताही परिणाम झाला नाही. मतदानाच्या पहिल्या दिवसापर्यंत काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांचे प्राथमिक लक्ष याच मुद्द्यावर राहिले.
महिला मतदारांच्या अभूतपूर्व आणि केंद्रित पाठिंब्यामुळे आणि भारतीय जनता पक्ष (भाजप) आणि त्यांच्या सहयोगी पक्षांच्या प्रभावी संघटनात्मक व्यवस्थापनामुळे एनडीएचा विजय झाला. १९५१ पासून ६७.१३% च्या विक्रमी मतदानासह, महिला मतदार सहभागाने (७१.७८%), पुरुषांपेक्षा (६२.९८%) जवळजवळ ८.८०% जास्त, एनडीएचा विजय सुनिश्चित केला. मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांच्या महिला-केंद्रित योजना, विशेषतः निवडणुकीपूर्वी मुख्यमंत्री महिला रोजगार योजनेअंतर्गत १०,००० रुपयांची थेट मदत हस्तांतरित करणे, ही या निर्णायक पाठिंब्याची सर्वात अलीकडील प्रमुख कारणे होती.
यावेळी, वाढलेले मतदान सत्ताविरोधी लाटेपेक्षा सत्ताधारी पक्षाच्या बाजूने होते. हे अभूतपूर्व मतदान विशेषतः एनडीएच्या लाभार्थी गटात, म्हणजेच तरुण आणि महिलांमध्ये केंद्रित होते. महिला मतदारांच्या अत्यंत उच्च सहभागामुळे कोणत्याही संभाव्य असंतोष किंवा सत्ताविरोधी मतदान प्रभावीपणे ओव्हरलोड झाले. अशाप्रकारे, बिहारचा २०२५ चा जनादेश हा उच्च मतदान नेहमीच बदलाचे संकेत देतो या कल्पनेला खोडून काढतो आणि त्याऐवजी लाभार्थी-आधारित राजकारणाची खोलवरची मुळे उघड करतो.
एनडीएचे यश केवळ धोरणात्मक घोषणा किंवा लाभार्थी योजनांवरून स्पष्ट केले जाऊ शकत नाही, तर ते भाजपच्या कुशल संघटनात्मक व्यवस्थापन आणि धोरणात्मक कौशल्याचे परिणाम आहे. युती एकसंध ठेवण्यासाठी आणि मतांचे विभाजन रोखण्यासाठी भाजपने जागावाटपाची काळजीपूर्वक वाटाघाटी केली.
प्रा. डॉ. सुधीर अग्रवाल
वर्धा
९५६१५९४३०६
● हे वाचा –Dr Sujay Patil : डाॅ सुजय पाटील, अकोला मानसोपचार तज्ञ शेतक-याचा खरा मित्र